Inne

Kara umowna

Bardzo częstą sytuacją z jaką spotykamy się przygotowując sprzeciwy od nakazu zapłaty dla naszych Klientów jest roszczenia z tzw. kary umownej. Zgodnie z art. 483 Kodeksu cywilnego można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). W razie niewykonania lub nienależytego wykonania […]

Bardzo częstą sytuacją z jaką spotykamy się przygotowując sprzeciwy od nakazu zapłaty dla naszych Klientów jest roszczenia z tzw. kary umownej. Zgodnie z art. 483 Kodeksu cywilnego można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).
W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły.
W ujęciu Kodeksu zastrzeżenie kary umownej zależy wyłącznie od woli samych stron. Łączą się z nim pewne ułatwienia, ale też i niedogodności, dlatego też określenie go jako składnika umowy powinno być wyraźne. Wbrew swej nazwie kara umowna nie jest karą w ścisłym tego słowa znaczeniu ( ius puniendi ), lecz jedynie zastrzeżoną sankcją cywilnoprawną na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Sankcją oznaczoną w pieniądzu, chyba że w ramach swobody umów wierzyciel zastrzeże sobie inne świadczenie.
Według komentowanego artykułu kara umowna może zostać zastrzeżona wyłącznie w odniesieniu do zobowiązania niepieniężnego (tak SN w uzasadnieniu uchwały z 26 września 1969 r., III CZP 8/69 , LexPolonica nr 300856, OSNCP 1970, nr 6, poz. 97 i uchwały składu 7 sędziów z 15 maja 1976 r., III CZP 2/76 , LexPolonica nr 301149, OSNCP 1977, nr 4, poz. 66, oraz Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu uchwały z 13 października 1993 r., W. 6/92 , LexPolonica nr 365003, OTK 1993, cz. II, poz. 50). Kategorię „zobowiązania niepieniężnego” należy rozumieć szeroko. Sąd Najwyższy przyjmuje, że obejmuje ono zobowiązania niepieniężne, przewidujące świadczenia o charakterze majątkowym, np. polegające na zawarciu umowy przyrzeczonej, art. 389-390 , oraz niemajątkowym, np. powstrzymanie się od podejmowania określonej działalności, w tym – konkurencyjnej. Wchodzi też w grę zastrzeganie kar umownych na wypadek skorzystania przez jednego z kontrahentów z uprawnienia kształtującego, np. wypowiedzenia umowy lub odstąpienia od niej, przy czym jako jedną z przesłanek dochodzenia kary można ewentualnie przewidzieć wyrządzenie określonej szkody (por. uzasadnienie uchwały składu 7 sędziów SN z 6 listopada 2003 r., III CZP 61/ 03, OSNC 2004, nr 5, poz. 69).
Z punktu właściwego podważenia nakazu zapłaty wydanego na podstawie postanowień umowy dotyczących kary umownej niezmiernie istotny jest art. 484§2 Kodeksu cywilnego – Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana.
Wniosek o miarkowanie kary umownej nie musi zawierać wprost sformułowania, że dłużnik żąda miarkowania kary umownej. Wystarczy gdy w trakcie procesu dłużnik, który wnosi o oddalenie powództwa podniesie także zarzut rażącego wygórowania kary umownej. Przedstawia on wtedy sądowi nie tylko żądanie oddalenia roszczenia o zapłatę kary umownej, ale implicite w jego żądaniu, w związku z podniesieniem zarzutu rażącego wygórowania kary umownej, mieści się także wniosek o jej miarkowanie.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku w sprawie I CSK 259/2006 ustawodawca, posługując się w art. 484 § 2 k.c. celowo niedookreślonym pojęciem „rażąco wygórowanej” kary umownej, chciał w ten sposób zapewnić możliwość elastycznego stosowania instytucji miarkowania kary umownej, opierającej się w dużym stopniu na uznaniu sędziowskim, uwzględniającym konkretne okoliczności sprawy. Stosując tę instytucję sąd powinien mieć na względzie podstawowe funkcje kary umownej, jakimi są funkcja stymulująca wykonanie zobowiązania, funkcja represyjna w postaci sankcji za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy oraz funkcja kompensacyjna, polegająca na naprawieniu szkody, jeśli wierzyciel ją poniósł, bez konieczności precyzyjnego wyliczania jej wysokości, co znakomicie ułatwia realizację dochodzonego uprawnienia.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Artykuły z tej kategorii

Masz pytania? Zapytaj prawnika.