W razie niemożności doręczenia w sposób wskazany w Kodeksie postępowania cywilnego, pismo przesłane za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe składa się w placówce pocztowej tego operatora, a doręczane w inny sposób - w urzędzie właściwej gminy, umieszczając zawiadomienie o tym w drzwiach mieszkania adresata lub w oddawczej skrzynce pocztowej ze wskazaniem gdzie i kiedy pismo pozostawiono, oraz z pouczeniem, że należy je odebrać w terminie siedmiu dni od dnia umieszczenia zawiadomienia. W przypadku bezskutecznego upływu tego terminu, czynność zawiadomienia należy powtórzyć.
Jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma, doręczenie uważa się za dokonane. W takim przypadku doręczający zwraca pismo do sądu z adnotacją o odmowie jego przyjęcia. Na podstawie adnotacji placówki pocztowej sąd stwierdza skuteczne doręczenie pisma tj. następuje tzw. domniemanie doręczenia.
Dniem doręczenia zastępczego jest dzień, w którym bezskutecznie upłynął siedmiodniowy termin odbioru pisma sądowego prawidłowo złożonego w pocztowej placówce oddawczej, a nie dzień późniejszego faktycznego wydania go w tej placówce adresatowi, z naruszeniem przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 czerwca 1999 r. w sprawie szczegółowego trybu doręczania pism sądowych przez pocztę w postępowaniu cywilnym (Dz. U. 1999 r. Nr 62 poz. 697).
Skuteczność zastępczego doręczenia, o którym mowa w § 1 i 2 art. 139 kpc uzależniona jest od podstawowego warunku, jakiemu winno odpowiadać pismo sądowe, a mianowicie że adres osoby do której jest skierowane jest prawidłowy. Przepis ten bowiem zakłada, że adresat mieszka pod wskazanym adresem, a jedynie zachodzi niemożność doręczenia mu pisma w sposób przewidziany w artykułach poprzednich.
Jeżeli więc np. sąd nadał klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty awizowanemu pod adresem pod którym nie zamieszkujemy nie jest konieczne składania wniosku o przywrócenie terminu bowiem termin do wniesienia środka zaskarżenia nigdy nie zaczął biec. Domniemanie doręczenia charakteryzuje się tym, iż można je obalić. W omawianej sytuacji więc przysługuje nam prawo do zaskarżenia wydanego nakazu zapłaty natomiast wraz z sprzeciwem należy uprawdopodobnić, iż w okresie awizowania nakazu zapłaty adres wskazany przez powoda był nieprawidłowy.
