Przerwanie biegu przedawnienia

Przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) expressis verbis wskazują okoliczności, które powodują przerwanie biegu przedawnienia.

[wazne]Do przerwania biegu przedawnienia mogą doprowadzić zarówno działania podjęte przez wierzyciela, jak i dłużnika.[/wazne]

Przerwanie biegu przedawnienia, które następuje z inicjatywy wierzyciela określane jest mianem przerwy czynnej. Określenie to wynika z faktu, iż aby doprowadzić do omawianego skutku wierzyciel musi podjąć wskazane przez przepisy prawa działanie. Natomiast przerwa biegu przedawnienia następująca z inicjatywy dłużnika określana jest mianem przerwy biernej. Do jej nastąpienia nie jest wymaga żadna aktywność ze strony wierzyciela.

Zgodnie z przepisem art. 123 § 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się przez:

Każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia

Należy podkreślić, iż niewłaściwość rzeczowa, niewłaściwość miejscowa sądu, a także niewłaściwy tryb rozpoznawania konkretnej sprawy nie mają wpływu na przerwę biegu przedawnienia.

[wazne]Wszczęcie postępowania o stwierdzenie nabycia przez samoistnego posiadacza własności nieruchomości na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250 ze zm.) przerywa bieg terminów zasiedzenia (art. 175 w związku z art. 123 § 1 pkt 1 k.c.) w stosunku do posiadacza tej nieruchomości, który brał udział w postępowaniu uwłaszczeniowym (Postanowienie SN z dnia 23 lutego 1998 r., III CKN 384/97).[/wazne]

Istotnym jest fakt, iż aby doszło do przerwania biegu przedawnienia konieczne jest by czynność przedsięwzięta była bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Oznacza to, iż dana czynność powinna być obiektywnie zdolna do osiągnięcia jednego ze wskazanych celów.

[wazne]Podniesienie przez pozwanego zarzutu potrącenia przerywa bieg przedawnienia jego roszczenia do wysokości wierzytelności dochodzonej przez powoda (Uchwała SN z dnia 19 października 2007 r., III CZP 58/07).[/wazne]

Przerwanie biegu przedawnienia powoduje czynność podjęta przed sądem zarówno w procesie, jak i w postępowaniu nieprocesowym.

Przedmiotowego skutku nie powoduje jednakże podjęcie czynności przygotowawczych do dochodzenia roszczenia takich, jak np. złożenie przed wytoczeniem powództwa wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.

Do przerwania biegu przedawnienia konieczne jest, aby czynności wskazane w przepisie art. 123 § 1 pkt 1 k.c. były podjęte skutecznie.

Uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje może nastąpić w jednej z trzech następujących form:

Uznanie roszczenia wymaga powzięcia przez wierzyciela wiadomości o złożonym przez zobowiązanego oświadczeniu wiedzy.

Istotnym jest fakt, iż w przypadku, gdy uznanie dotyczyło określonego roszczenia lub jego części to przerwa przedawnienia następuje tylko w tym zakresie.

[wazne]Uznanie stanowi samoistną czynność prawną.[/wazne]

Powyższe oznacza, iż w sytuacji, gdy uznanie roszczenia zostało dokonane w ramach szerszej czynności prawnej, która była dotknięta nieważnością z przyczyn niedotyczących osoby uznającego, nieważność czynności nie niweczy przerwy biegu przedawnienia.

Uznanie roszczenia nie musi być dokonane przez dłużnika osobiście. Może być także dokonane przez jego przedstawiciela.

[wazne]Uznanie roszczenia może nastąpić w dowolnej formie.[/wazne]

W związku z tym uznanie roszczenia może nastąpić nie tylko wprost, ale także w sposób dorozumiany.

[wazne]Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo (art. 124 § 1 k.c.).[/wazne]

Oznacza to, iż przedawnienie po przerwaniu zawsze biegnie od początku.

W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

Ponowne rozpoczęcie biegu przedawnienia przerwanego przez czynności wskazane w przepisach prawa następuje z chwilą prawomocnego zakończenia postępowania. Jeżeli postępowanie zostało zakończone tylko częściowo przez wydanie wyroku częściowego, przedawnienie biegnie na nowo w zakresie objętym wyrokiem częściowym z chwilą uprawomocnienia się tego wyroku. Natomiast w innych wypadkach przedawnienie rozpoczyna swój bieg z chwilą zajścia zdarzenia powodującego przerwanie przedawnienia.

[wazne]Wytoczenie powództwa o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym przerywa bieg dziesięcioletnich terminów przedawnienia przewidzianych w art. 442 k.c. także co do roszczeń przyszłych nie objętych żądaniami pozwu, jeżeli możliwość ich powstania w przyszłości wynika z faktów przytoczonych przez powoda (Uchwała SN z dnia 21 maja 1981 r. III CZP 57/80).[/wazne]