Przedawnienie należności za studia

Zgodnie z art. 117 Kodeksu cywilnego zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Jednakże zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu jest nieważne.

Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.

Obecnie orzecznictwo jest jednolite i uznaje się iż w stosunku do umów o naukę zawieranych po rządami Ustawy o szkolnictwie wyższym z roku 2006 nie znajduje zastosowanie art. 750 Kodeksu cywilnego i tym samym tego typu roszczenia nie ulegają przedawnieniu w okresie 2 letnim. Na chwilę obecną więc ponad wszelką wątpliwość należy uznać, iż przedmiotowa należność nie uległa przedawnieniu w całości.

W uzasadnienie wyroku z dnia 21 marca 2013 roku Sąd Okręgowy we Wrocławiu w sprawie I C 114/13 wskazał, iż w rozpoznawanej sprawie nie mógł być zastosowany przepis art. 751 pkt 2 kc, zgodnie z którym z upływem lat dwóch przedawniają się roszczenia z tytułu nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone. Przepis ten znajduje bowiem zastosowanie jedynie do takich umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami (por. art. 750 kc). Minimalny zakres regulacji wyłączający stosowanie art. 751 kc nie jest przy tym w art. 750 kc określony. Umowa określająca odpłatność za studia jest uregulowana przywołanym wyżej przepisem art. art. 160 ust. 3 ustawy z dnia 27.07.2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym. Regulacja obejmuje formę, strony umowy i przedmiot świadczenia (pieniądz), nie można zatem twierdzić, że umowa ta jest nieuregulowana jakimikolwiek przepisami.

Wobec powyższego roszczenie powoda ulegało przedawnieniu w terminie wskazanym w art. 118 kc. Nie był to przy tym termin trzyletni. Zgodnie z art. 106 ustawy – prawo o szkolnictwie wyższym prowadzenie przez uczelnie działalności dydaktycznej nie stanowi działalności gospodarczej, wykluczone było zatem zastosowanie terminu przedawnienia właściwego dla roszczeń związanych z prowadzeniem takiej działalności.

Umówione czesne nie miało także charakteru okresowego. Było bowiem określone jednorazowo za dany semestr studiów, kwestia rozpoczęcia każdego z semestrów zależna była natomiast od innych przesłanek, nie wynikających z umowy, lecz regulaminu studiów i statutu uczelni. Obowiązek zapłaty nie miał zatem charakteru powtarzalnego, lecz aktualizował się odrębnie dla każdego z semestrów. Wobec powyższego przyjąć należało, że termin przedawnienia roszczeń powoda wynosił 10 lat, a w przypadku roszczeń wymagalnych w 2009 r. w sposób oczywisty jeszcze nie upłynął.

O podobnej treści wyroki zapadały niemal w całej Polsce, jednoznacznie one wskazywały, iż roszczenia o naukę przedawniają się z upływem lat 10. Natomiast w ostatnim czasie zapadły również dwa odmienne wyroki wskazujące na 3 letni okres przedawnienia tych należności.

W uzasadnieniu Sądu Rejonowego w Kłodzku w sprawie IC 709/13 czytamy, iż w ocenie Sądu strona powodowa, będąca wyższą szkołą niepaństwową, świadczącą odpłatnie usługi edukacyjne posiada status przedsiębiorcy, a prowadzona przez nią działalność ma charakter działalności gospodarczej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie uznano, że niepaństwowe szkoły wyższe posiadają na gruncie prawa cywilnego status przedsiębiorcy, ( patrz; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2003 r., (…); wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2004 r., (…)i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2006 r. w sprawie (…).

[wazne]Wobec powyższego działalność polegająca na świadczeniu przez uczelnię niepaństwową odpłatnych usług edukacyjnych w sposób spełniający wymogi uznania tej działalności za działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 ust. 1 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej pozwala na uznanie takiego podmiotu za przedsiębiorcę (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 1999 r., (…), (…)i z dnia 29 maja 2001 r., (…), (…), postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2002 r., (…),(…)oraz uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2002 r., (…)).[/wazne]

Natomiast Sąd Okręgowy w Kielcach w sprawie II Ca 538/13 wskazał, iż czesne może w określonej sytuacji być roszczeniem okresowym i na tej podstawie znajdzie zastosowanie trzy letni okres przedawnienia tego typu należności. W uzasadnieniu wyroku czytamy, iż Wbrew bowiem wywodom skarżącego roszczenie dochodzone w przedmiotowej sprawie dotyczy świadczenia okresowego, które przedawnia się z upływem 3-ch lat i jako takie uległo przedawnieniu; co do czesnego za listopad 2006r.- z dniem 5-go listopada 2009r. , zaś co czesnego za grudzień 2006r. – z dniem 5-go grudnia 2009r. Wbrew twierdzeniom skarżącego, w świetle umowy o studiowanie zawartej przez poprzednika prawnego powoda z pozwanym w dniu 24 sierpnia 2006r. za nr (…), oraz w świetle zarządzenia nr (…)Kanclerza Wyższej Szkoły (…). E. L.w K.w sprawie ustalenia odpłatności za studia na roku akademickim 2006/2007r. z dnia 6 kwietnia 2006r. , brak jest podstaw do stwierdzenia , iż pozwany S. C.zobowiązany był do zapłaty z góry określonej kwoty, której to płatność została rozłożona na miesięczne raty. Sposób opłaty i wysokość czesnego dla studentów studiów stacjonarnych I stopnia,określony został w par. od 3 do 6 przywołanego powyżej zarządzenia (…)). W żadnym z tych paragrafów odmiennie aniżeli uczyniono to w par. 8 w odniesieniu do odpłatności dla studentów studiów stacjonarnych i niestacjonarnych II stopnia , nie została wskazana całkowita wysokość czesnego, którą w określonej ilości rat, bądź też jednorazowo, zobowiązany był zapłacić student. Została jednie wskazana wysokość świadczenia miesięcznego na kwotę 270zł . Za traktowaniem tego świadczenia jako okresowego, związanego z czasem trwania umowy, przemawia także par. 8 umowy o studiowanie zawartej pomiędzy pozwanym a poprzednikiem prawnym powoda w dniu 24 lipca 2006r, a w szczególności jego ustęp 2 w zw. z ustępem 1 stanowiący , iż data złożenia przez studenta oświadczenia o rezygnacji jest terminem wiążącym Uczelnię do zaprzestania naliczania opłat i odsetek, za świadczenie usług edukacyjnych w ramach zawartej umowy. Ta regulacja bowiem, wbrew wywodom apelacji odpowiada właśnie przywołanej w niej na podstawie stanowisk doktryny zaprezentowanych w opracowaniach autorstwa S. G., W. C.czy Z. R.definicji świadczenia okresowego polegającego na stałym świadczeniu przez czas trwania stosunku prawnego w określonych regularnych odstępach czasu pewnej ilości pieniędzy, które jednak nie składają się na z góry określoną co do wielkości całość.

Poza przepisami dotyczącymi przedawnienia ochrony Pani interesów należy również szukać w przepisach dotyczących umów zawieranych konsumentami.

Jak słusznie wskazuje się w orzecznictwie niepubliczna szkoła wyższa jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisu art. 4 pkt 1 lit. a ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. 2007 r. Nr 50 poz. 331) i była nim także w rozumieniu przepisu art. 4 pkt 1 lit. a poprzednio obowiązującej ustawy z 15 grudnia 2000 r., co sprawia, iż posiada ona bierną legitymację procesową do występowania w charakterze pozwanej w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone.

Skoro nie wróciła Pani na studia to brak jest podstaw do naliczenia opłaty za uczęszczanie na zajęcia.

Sytuacja jednak nie jest jednoznaczna i trudno określić czy na pewno sprawę w sądzie Pani wygra, możliwe również, iż firma windykacyjna będzie zwlekała ze złożeniem pozwu do sądu i przedmiotowe roszczenie ulegnie przedawnieniu.