Rozporządzenie majątkiem przez upadłego

Zgodnie z art. 127 Prawa upadłościowego bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są czynności prawne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którymi rozporządził on swoim majątkiem, jeżeli dokonane zostały nieodpłatnie albo odpłatnie, ale wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego lub dla osoby trzeciej.

Na tle art. 54 § 1Prawa upadłościowego, co do pojęcia czynności prawnych pod tytułem darmym (obecnie nieodpłatne albo odpłatne o wartości świadczenia upadłego przewyższającej w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego), Sąd Najwyższy sformułował następującą tezę: „Czynnością prawną pod tytułem darmym (lub czynnością faktyczną darmą) w rozumieniu art. 54 § 1 prawa upadłościowego, jest czynność, na skutek której upadły dokonał na rzecz drugiej strony przysporzenia, nie otrzymując w zamian korzyści majątkowej, stanowiącej ekwiwalent tego przysporzenia” (orzeczenie SN z dnia 16 lutego 1998 r., II CKN 599/97, OSNC 1998, nr 10, poz. 160). Z kolei Sąd Apelacyjny w Białymstoku podniósł, że czynności prawnych pod tytułem darmym nie należy utożsamiać z umową darowizny. Chodzi tu bowiem – według terminologii art. 528 k.c. – o „uzyskanie korzyści majątkowej bezpłatnie”, które musi być rozumiane szerzej niż darowizna, umowa nieodpłatna czy umowa jednostronnie zobowiązująca. Obejmuje ono bowiem wszelkie czynności prowadzące do uzyskania korzyści, które nie znalazły odpowiedniego ekwiwalentu w ujęciu obiektywnym (postanowienie z dnia 23 marca 2005 r., I ACa 98/05, „Orzecznictwo Sądów Apelacji Białostockiej” 2005, nr 2, s. 11). Tak samo wypowiedział się następnie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2005 r., II CK 592/04, niepubl.).

Pojęcie rażącej nieekwiwalentności świadczeń jest nieostre i może budzić wątpliwości, tak że kwalifikacja czynności prawnej do tej kategorii powinna być dokonana w konkretnych okolicznościach danej sprawy, przy zastosowaniu obiektywnych mierników rynkowych świadczeń objętych umową. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na syndyku (zarządcy), który – dochodząc przeciwko osobie trzeciej roszczeń, o których mowa w art. 134 – powinien wykazać bezskuteczność czynności prawnej (podobnie Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 22 lutego 1995 r., I ACr 675/94, OSA 1995, nr 4, poz. 17, s. 43; zob. także wyrok SN z 9 września 2010 r., I CSK 69/10, LexPolonica nr 2573509).

W mojej ocenie w przedmiotowym postępowaniu syndyk nie ma racji żądając od Pani zwrotu wpłaconego kapitału wraz z otrzymanymi odsetkami. Powszechne na rynku są różne formy lokowania pieniędzy, istotą takich umów jest otrzymanie ich zwrotu wraz z oprocentowaniem, zaś podmiot je deponujący ma możliwość obrotu tymi środkami. Nie widzę żadnych podstaw do żądania zwrotu tych środków, w ewentualnym postępowaniu sądowym to syndyk będzie musiał w tej materii wykazać swoje racje. Nie ma w niniejszej sprawie również podstaw do wydania przez sąd nakazu zapłaty w trybie nakazowym.