Skutki wniesienia sprzeciwu od wyroku zaocznego

W pozwie wniesionym przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu: Huta Szkła w W. powód domagał się zasądzenia kwoty 65.000 zł z tytułu odszkodowania za szkody w uprawach rolnych i sadowniczych poniesione wskutek emitowania przez stronę pozwaną szkodliwych substancji chemicznych.

Strona pozwana nie stawiła się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę ani nie złożyła żadnych wniosków i wyjaśnień.

Sąd Powiatowy przeprowadził postępowanie dowodowe i po rozszerzeniu przez powoda żądania pozwu wyrokiem z 3 stycznia 1973 r. zasądził tę kwotę na rzecz powoda.

Wpis do tego wyroku został doręczony pełnomocnikowi powoda i stronie pozwanej.

Od tego wyroku Prokurator Generalny PRL wniósł w dniu 28 grudnia 1973 r. rewizję nadzwyczajną, w której domagał się jego uchylenia i przekazania sprawy Sądowi Powiatowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Jak słusznie podniesiono w rewizji nadzwyczajnej – zaskarżony wyrok został wydany w stanie zaoczności, sąd jednakże nie zamieścił na wyroku wzmianki, że wyrok jest zaoczny. Nasuwa się w związku z tym pytanie, czy zaskarżony wyrok nie jest mimo to zaoczny i czy nie podlega doręczeniu prokuratorowi na podstawie art. 343 kpc. Pozytywna odpowiedź na to pytanie oznaczałaby, że od wyroku tego przysługuje sprzeciw i że termin do wniesienia sprzeciwu przez prokuratora jest nadal otwarty, w związku z czym wyrok nie jest prawomocny i rewizja nadzwyczajna od niego nie przysługuje.

Otóż w uchwale Połączonych Izb: Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 6 marca 1972 r. III CZP 27/71 (OSNCP 1973/1 poz. 1) Sąd Najwyższy wyjaśnił – co do wszystkich środków zaskarżenia orzeczeń – że istotę wyroku określa ustawa, a nie sąd, w związku z czym nadanie rozstrzygnięciu sądu wadliwej formy nie ma wpływu na rodzaj środka zaskarżenia. Jeżeli więc sąd odrzucił pozew wyrokiem, środek odwoławczy podlega rozpoznaniu jako zażalenie nawet wtedy, gdy skarżący nazwał go rewizją; nie może być jednak odrzucony z powodu niezachowania terminu przewidzianego w art. 394 § 2 kpc. Mutatis mutandis jeżeli sąd wydał wyrok w stanie zaoczności, to wyrok nie staje się wyrokiem kontradyktoryjnym przez to, że nie zamieszczono wzmianki wskazującej na zaoczny charakter wyroku. W związku z tym od takiego wyroku przysługuje sprzeciw nawet wtedy, gdy strona nazwała go rewizją. Sprzeciw nie może być jednak odrzucony z powodu niezachowania terminu określonego w art. 344 § 1 kpc. Dalszą konsekwencją tej zasady, jest, że sąd ma w dalszym ciągu obowiązek doręczenia wyroku prokuratorowi stosownie do przepisu art. 343 kpc. Prokurator, który wyroku nie otrzymał, a dowiedział się o jego wydaniu z wniosku strony o rewizję nadzwyczajną, może zażądać doręczenia mu wyroku i wnieść od niego sprzeciw w ciągu tygodnia od doręczenia mu wyroku.

Rewizja nadzwyczajna przysługuje od prawomocnych orzeczeń (art. 417 kpc). Orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia (art. 363 kpc). Dopóki orzeczenie może być zaskarżone zwykłym środkiem zaskarżenia, dopóty nie jest prawomocne, w związku z czym rewizja nadzwyczajna nie jest dopuszczalna, a w razie jej wniesienia podlega odrzuceniu (art. 423 § 1 w związku z art. 375 kpc).

Z tych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.